تورم معمولا ناشی از تجمع آب میان بافتی است و بیشتردر مچ، ساق و ران‌ها ایجاد می‌شود. ولی ممکن است در سایر نقاط بدن هم دیده شود. اکثر اوقات با تغییر مناسب life style وضعیت ورم بهبود می‌باید ولی در مواردی بیماری زمینهای وجود دارد که نیاز به تشخیص به‌موقع و درمان مناسب دارد.
تورم پاها میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های مهمی مانند مشکلات قلبی، کلیوی و کبدی باشد.
ورم پا نشانه‌ی چیست؟
ورم پا یا همان ادم یا خیز، در اثر جمع‌شدن مایع در بدن ایجاد می‌شود. این عارضه ممکن است کاملاً طبیعی باشد؛ مانند تورم مچ هر دو پا بعد از ایستادن طولانی‌مدت. خبر خوب اینکه این تورم با استراحت برطرف می‌شود. گاهی بادکردن پاها نشان‌ی بیماری‌هایی مانند نارسایی احتقانی قلب است.
علت ورم پا
عللی که باعث بروز تورم در پاها و مچ پا می‌شود عبارت است از:
۱. ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت در سفر با اتومبیل یا هواپیما
۲. چاقی
همه می‌دانند که چاقی باعث بروز مشکلاتی و ازجمله سبب ایجاد ادم در بدن می‌شود. چون افراد با وزن بیش از حد، تحرک کافی ندارند، بی‌تحرکی، خود عاملی برای تشدید ورم می‌شود.
۳. بارداری
بزرگ‌شدن رحم و فشار بر وریدها، در مسیر برگشت خون به قلب و افزایش حجم آب بدن نیز ورم پا و مچ پا را در زنان باردار ایجاد می‌کند.
۴. مصرف بیش از حد نمک
تقریباً در همۀ در خوراکی‌ها، به‌صورت نامحسوس، نمک وجود دارد؛ انواع رب‌ها، کنسروها، ترشیجات و نان‌ها منابعی از نمک هستند که شاید کمتر کسی به پرنمکی آن‌ها توجه کند.
۵. عوارض جانبی برخی داروها
برخی داروهای فشار و قرص‌های ضد درد باعث می‌شوند پای بیمار، به‌خصوص در ناحیۀ قوزک، باد کند. بروفن و ناپروکسن ازجمله داروهای ضد درد هستند که ممکن است باعث تورم شوند.
اغلب داروهای ورم‌آور، ورم خفیف تا متوسط ایجاد می‌کنند. اغلب این ورم‌ها، به‌سبب جمع‌شدن نمک است و با قطع دارو، خیز یا ادم برطرف می‌شود. در فهرست زیر، نام بعضی از این داروها آمده است:
ـ پردنیزولون: مؤثر در درمان آلرژی و بیماری‌های ریوی مزمن
ـ آملودیپین: از داروهای کنترل فشار خونـ قرص‌های ضدبارداری استروژنی
ـ گاباپنتین: داروی بیماری اعصاب محیطی (نوروپاتی)، مفید برای بیماران با دیابت پیشرفته
واریس مچ پا
از شکایت‌های رایج بیماران است. مچ پا در معرض دید است و هر گونه واریس مویرگ‌های عنکبوتی و یا واریس طنابی در این قسمت میتواند باعث کاهش اعتماد بنفس بیمار شود.
باد کردن پاها به صورت ناگهانی، قرمزی پوست و درد در ساق پا میتواند نشانه‌ای از بروز لخته باشد. هر گونه انسداد در مسیر عروق اعم از لخته خون در رگهای عمقی و لخته در عروق سطحی ترومبوفلبیت میتواند باعث بروز ورم شود. البته تورم پا در بیمارانی که سابقا دچار دی وی تی شده‌اند هم دیده می شود و از عوارض دراز مدت بیماری بحساب می‌آید.
بیماری DVT (لخته شدن خون در وریدهای عمقی) و آمبولی ریه از مهمترین مشکلات عروقی و از علل شایع مرگ و میر محسوب می‌شود.
درمان قطعی ورم پا
درمان ورم پا یعنی تشخیص صحیح علت ورم و سپس درمان علت‌محور آن. درمانی که صرفاً برای برطرف‌کردن ورم تجویز شود، ممکن است در کوتاه‌مدت، از نظر ظاهری اثربخش باشد؛ ولی پس از اندکی، ورم پا با شدت بیشتری برمی‌گردد.
همراه با درمان بیماری‌های زمینهای مسبب تورم، روش‌های درمانی مؤثر در کم‌کردن ادم نیز توصیه می‌شود. درمان‌های حمایتی، علائم بیماری را زود‌تر بهبود می‌بخشند و به گونه‌ای بهتر و پایدارتر نتیجه می‌دهند.
کاهش نمک و افزایش تحرک و کاهش وزن، سه پایۀ اصلی درمان‌های حمایتی است.
داروی ادرارآور (دیورتیک) برای درمان ورم پا
داروهای دیورتیک، با افزایش دفع کلیوی آب و نمک اضافه، ورم را کاهش می‌دهند. معروف‌ترین این داروها فوروزماید (لازیکس) و تیازیدها هستند.گاهی ممکن است مصرف این داروها به تجویز پزشک نیاز داشته باشد.
درمان خانگی ورم پا
درمان خانگی ورم پا، نوعی درمان حمایتی مهم در کاهش ورم پا و بسیار مؤثر و بلکه ضروری است. این درمان بدین شرح است:
- کم‌کردن مقدار مصرف نمک در پخت غذا
- حذف نمکدان از سر سفره
- کم‌کردن مصرف انواع ترشی و شور همراه با غذا
- کاهش خرید و مصرف چیپس، پفک، بیسکویت‌های نمکی، چوب‌شور و…
- کاهش مصرف گوشت قرمز و آجیل و تخمۀ بوداده و شور
- کاهش مصرف غذای رستورانی و غذاهای آماده و کنسروی، گوشت‌های فرآوری‌شده مثل سوسیس و کالباس
- افزایش پیاده‌روی و تحرک مناسب سن و وضع بدنی
- پرهیز شدید از نشستن طولانی‌مدت با پای آویزان
- قراردادن پای خود در جایی بالاتر از سطح بدن، چندین‌بار در روز
- پیشگیری از افزایش وزن بدن با رژیم غذایی مناسب و ورزش
منبع: علت ورم پاها
نوشته دکتر مهرداد اقدسی متخصص درمان واریس
