ترومبوفلبیت سطحی ( Superficial thrombophlebitis ) یک بیماری التهابی وریدی است که علت آن لخته شدن خون درست در زیرسطح پوست است. این عارضه معمولاً در پاها رخ می‌دهد؛ اما گاهی در دست و بازوها، گردن و قسمت‌های دیگر بدن شاهد آن هستیم و احتمال شیوع آن در خانم‌ها بیشتر از آقایان است. ترومبوفلبیت چیست؟
- فلبیت به معنی التهاب ورید است.
- ترومبو به معنی لخته شدن خون در ورید است.
ورید در واقع رگی است که خون را به سمت قلب می‌برد. اگر ورید ملتهب شود، معمولاً در بخش ملتهب لخته خونی ایجاد می‌شود. اصطلاح ترومبوفلبیت به معنی ورید ملتهب همراه لخته خون است و بیماری ترومبوفلبیت را گاهی به اختصار فلبیت نیز می‌نامند.
علل ترومبوفلبیت سطحی چیست؟ترومبوفلبیت سطحی می‌تواند در اثر وارد شدن آسیب به بازو یا پا ایجاد شود. حتی یک آسیب جزئی به یک رگ خونی در برخی موارد با التهاب و در نتیجه ترومبوفلبیت وریدی همراه است. برخی عوامل خطر احتمال ایجاد التهاب در ورید را بیشتر می‌کند:
- رگ‌های واریسی: ترومبوفلبیت عروق سطحی در بسیاری از موارد به سراغ افرادی می‌رود که رگ‌های واریسی دارند. واریس به‌شدت مستعد آسیب‌های جزئی و التهاب است.
- تزریق وریدی یا کانولاسیون: ترومبوفلبیت گاهی اوقات پس از تزریق آمپول‌ها یا سرم درون وریدی اتفاق می‌افتد. این داروها که عموماً در رگ‌های دست یا بازو تجویز می‌شوند، گاهی به رگ‌ها آسیب رسانده و باعث سفت شدن آن‌ها پس از تزریق می‌شوند. این قضیه در معتادانی که مواد مخدر تزریقی استفاده می‌کنند، شایع‌تر است.
- سابقه مشکلات وریدی: برای افرادی که پیش‌تر سابقه ترومبوفلبیت سطحی یا عمقی را داشته‌اند، احتمال ابتلای مجدد به این پدیده بیشتر از سایر افراد است.
- مشکلات مربوط به لخته شدن خون: مواد شیمیایی موجود در جریان خون به سبب شرایط مختلف تغییر می‌یابند، این تغییر می‌تواند زمینه را برای لخته شدن خون مهیا کند. شرایطی چون استفاده از قرص‌های ضدبارداری خوراکی، هورمون‌درمانی جایگزین، سرطان، سیگارکشیدن و بارداری از متداول‌ترین موارد مؤثر بر لخته شدن خون هستند. برخی از اختلالات ارثی خونی نیز وجود دارد که زمینه را برای لخته شدن خون فراهم می‌کنند.
- حرکت کند جریان خون (استاز): ترومبوفلبیت سطحی را پس از پروازهای طولانی مدت، یا در افراد معلول و همچنین بعد از جراحی‌های بزرگ بیشتر می‌بینیم.
علائم ترومبوفلبیت سطحی را بشناسیممهم‌ترین علائم این عارضه شامل موارد زیر است:
- قرمزی و التهاب پوست در امتداد یک رگ خونی
- گرم بودن پوست و بافت اطراف رگ
- حساسیت و درد که با فشار بدتر می‌شود
- درد اعضای بدن
- تیرگی و کبود شدن پوست روی ورید
- سفت شدن رگ
ترومبوفلبیت سطحی چه عوارضی دارد؟در اکثر موارد سیر بیماری خفیف بوده و برطرف خواهد شد. ولی در بعضی بیماران احتمال گسترش لخته از وریدهای سطحی به وریدهای عمقی و ایجاد DVT وجود دارد. درصد بسیار کمی از بیماران درمان نشده دچار آمبولی ریوی هم می‌شوند.پزشک معالج با بررسی ضایعه و استفاده از سونوگرافی بر اساس معیارهایی تشخیص می‌دهد که در کدام بیمار احتمال گسترش لخته وجود داشته و در این‌گونه موارد داروهای ضد لخته تجویز می‌شود.
درمان ترومبوفلبیت در طب سنتیدر طب خانگی و سنتی برای درمان فلبیت، معمولاً از گیاهان و مکمل‌های طبیعی از جمله:
- زردچوبه
- زنجبیل
- دارچین
- فلفل کاین
- ویتامین E
- و غذاهای حاوی سالیسیلات (آووکادو، گیلاس، توت، فلفل قرمز) می‌توانند چنین اثری داشته باشند.
همچنین پیروی از یک رژیم غذایی که سلامت عروق خونی را تضمین می‌کند، حائز اهمیت است. رژیم غذایی در کنار تمرینات ورزشی می‌تواند احتمال بازگشت این پدیده را در افرادی که پیش‌تر به آن مبتلا بوده‌اند، کمتر کند. رژیم غذایی که مواد غذایی زیر را در خود گنجانده باشد، از سلامت عروق خونی به‌خوبی پشتیبانی می‌کند:
- میوه‌ها و سبزیجات: میوه‌ها و سبزیجاتی را انتخاب کنید که سرشار از فیبر و آنتی‌اکسیدان باشند. بهترین آن‌ها شامل آووکادو، گلابی، توت، نارگیل، انجیر، کنگر فرنگی، نخود، بامیه، کدو، بلوط، جوانه بروکسل، شلغم، لوبیای سیاه، نخود، لوبیا، عدس، آجیل، دانه کتان، دانه چیا و کینوا است.
- غلات کامل: شامل جو دوسر، چاودار، جو، برنج قهوه‌ای، بلغور، کینوا و … .
- چربی‌های اشباع نشده: شامل اسیدهای چرب امگا ۳ بوده و می‌توان آن‌ها را در ماهی، دانه‌های کتان، جوانه گندم، گردو، آووکادو و روغن‌های گیاهی یافت.
- ماهی
- آجیل و خشکبار
- کاهش گوشت قرمز، قندهای افزودنی، سدیم و چربی‌های اشباع یا ترانس
منبع: لخته خون در عروق سطحی نوشته دکتر مهرداد اقدسی بهترین دکتر درمان واریس
